Follow kami di Telegram, Instagram dan TikTok SAYS Seismik, jadi antara yang terawal untuk dapatkan berita serta artikel-artikel menarik.
Musim pilihan raya kini tiba lagi!
Bagi kebanyakan pengundi kali pertama, anda mungkin mempunyai banyak soalan tentang proses pilihan raya bukan?
Menurut tinjauan Institute for Democracy and Economic Affairs (IDEAS), 35% rakyat Malaysia tidak mengetahui perbezaan antara ahli dewan undangan negeri (ADUN) dan ahli parlimen (MP), lapor Free Malaysia Today pada Oktober tahun lepas.
Oleh itu, dalam artikel ini, kita akan meneliti apakah sebenarnya perbezaan antara ‘Dewan Undangan Negeri’ (DUN) dan ‘Parlimen’ ini.
Kami juga akan menerangkan sama ada terdapat dua jenis pilihan raya ini atau tidak.
1. Apakah sistem pemerintahan di Malaysia?
Image via New Straits Times
Sebelum kita bermula, adalah penting untuk memahami bagaimana sistem pemerintahan negara kita ini berfungsi.
Malaysia adalah sebuah negara demokrasi berparlimen dengan mengamalkan sistem raja berperlembagaan persekutuan.
Selain itu, negara juga mengamalkan sistem persekutuan. Mengetahui fungsi sistem yang berbeza ini berfungsi adalah asas untuk memahami sebab dan cara kita mengundi, serta cara negara ditadbir.
Berikut adalah pecahan fungsi setiap sistem:
i. Raja Berperlembagaan
Yang di-Pertuan Agong, Al-Sultan Abdullah Ri’ayatuddin Al-Mustafa Billah Shah, di Dewan Rakyat.
Image via Focus Malaysia
Malaysia mempunyai Raja Tertinggi yang dirujuk sebagai Yang di-Pertuan Agong (YDPA). Beliau adalah Ketua Tertinggi Persekutuan serta pemimpin agama Islam di Malaysia.
Yang di-Pertuan Agong juga merupakan panglima tertinggi angkatan tentera. Baginda menjalankan tugas di bawah Perlembagaan di bawah nasihat Perdana Menteri dan Jemaah Menteri.
Negara ini mempunyai sembilan raja keturunan (Sultan), yang bergilir-gilir menjadi Yang di-Pertuan Agong setiap lima tahun.
ii. Demokrasi berparlimen
Dewan Rakyat
Image via Bernama
Demokrasi berparlimen Malaysia ialah pengasingan kuasa kepada tiga bahagian iaitu Badan Perundangan (Legislatif) Badan Kehakiman (Judisiari) dan Eksekutif.
Parlimen ialah badan Legislatif tertinggi negara. Fungsi utamanya adalah untuk meluluskan, meminda, dan memansuhkan akta undang-undang. Ia terdiri daripada Yang di-Pertuan Agong, Dewan Negara, dan Dewan Rakyat.
Ahli Dewan Rakyat dipanggil ahli parlimen (MP), yang dipilih oleh rakyat dalam Pilihan Raya Umum (PRU) setiap lima tahun. Ya, salah satu undi yang kita buat semasa PRU ialah memilih ahli parlimen kita.
Manakala ahli Dewan Negara pula dipanggil senator. Terdapat 70 daripadanya secara keseluruhan, di mana 26 dipilih oleh dewan undangan negeri dan 44 dipilih oleh Yang di-Pertuan Agong di bawah nasihat Perdana Menteri.
Tempoh jawatan adalah tiga tahun untuk maksimum dua penggal. Tempoh jawatan Dewan Negara tidak terjejas dengan pembubaran parlimen.
Badan Kehakiman ialah sistem mahkamah, yang bebas daripada pecahan kuasa lain, manakala Eksekutif terdiri daripada Majlis Raja-Raja, Yang di-Pertuan Agong, Perdana Menteri, Jemaah Menteri, dan perkhidmatan awam. Eksekutif mentadbir negara mengikut undang-undang yang dibuat oleh parlimen.
Menteri-menteri kabinet dilantik oleh Yang di-Pertuan Agong di bawah nasihat Perdana Menteri. Ahli kabinet mesti dipilih daripada ahli mana-mana dewan parlimen, bermakna mereka mestilah ahli Parlimen atau Senator.
iii. Sistem persekutuan
Infografik menunjukkan gabungan atau parti semasa yang mentadbir 13 negeri di Malaysia.
Image via The Straits Times
Malaysia ialah persekutuan 13 negeri dan tiga Wilayah Persekutuan.
Setiap negeri mempunyai perlembagaan sendiri dan majlis eksekutif, yang menguruskan hal-hal bukan persekutuan di bawah seorang Menteri Besar (Ketua Menteri), yang bertanggungjawab kepada DUN yang dipilih.
Sementara itu, tadbir urus Wilayah Persekutuan terletak di tangan Kementerian Wilayah Persekutuan.
Ahli Dewan Undangan Negeri dipanggil ADUN atau ‘Ahli Dewan Undangan Negeri’ (ADUN). Satu lagi ya, undi kedua yang kita buat semasa PRU ialah memilih ADUN kita.
Wilayah Persekutuan tidak mempunyai ADUN.
2. Apakah perbezaan antara ADUN dan ahli parlimen?
Fungsi dewan undangan negeri, dewan tempat ADUN bersidang, adalah untuk membincangkan dan menggubal undang-undang yang berkaitan dengan perkara-perkara seperti tanah dan sumber asli (kecuali minyak dan gas), kemudahan awam, kebajikan masyarakat, belia dan sukan, budaya, dan pentadbiran kerajaan negeri dan tempatan (Majlis Daerah anda, Majlis Perbandaran, dan Majlis Bandaraya).
Undang-undang yang digubal di peringkat dewan undangan negeri hanya menjejaskan bidang kuasa dalam negeri. Satu contoh utama ialah undang-undang Syariah atau Islam; negeri-negeri biasanya menentukan undang-undang agama.
Bagi parlimen, kesan fungsinya memberi impak kepada seluruh negara. Selain meluluskan, meminda dan memansuhkan undang-undang persekutuan, tugas ahli Parlimen, terutamanya mereka yang tidak sehaluan dengan kerajaan persekutuan, juga adalah untuk memudahkan semakan dan imbang keputusan, dasar dan pelaksanaan kerajaan persekutuan.
Perkara yang sama boleh dikatakan bagi ADUN, kerana peranan mereka juga adalah untuk memudahkan semak dan imbang keputusan, dasar dan pelaksanaan kerajaan negeri.
Kerajaan persekutuan memegang pelbagai portfolio termasuk hal ehwal luar, pertahanan, keselamatan dalam negeri, undang-undang sivil dan jenayah, kewarganegaraan, kewangan, industri, kesihatan dan pendidikan.
Kerajaan persekutuan juga boleh membuat undang-undang untuk menggalakkan keseragaman undang-undang dua negeri atau lebih dan ia boleh menggubal mana-mana perkara atas permintaan dewan undangan negeri.
Ringkasnya, ADUN ialah seseorang yang mewakili anda untuk membangkitkan kebimbangan tempatan di dewan undangan negeri, manakala Ahli Parlimen ialah seseorang yang mewakili anda untuk membangkitkan kebimbangan di seluruh negara di parlimen. Seorang mewakili anda di peringkat negeri, seorang lagi mewakili anda di peringkat persekutuan.
3. Bilakah anda membuang undi untuk memilih ADUN?
Dewan Undangan Negeri Melaka.
Image via Kerajaan Negeri Melaka
Semasa pilihan raya negeri. Sama seperti parlimen, dewan undangan negeri mempunyai tempoh lima tahun.
Kadangkala, kerajaan negeri akan membubarkan dewan undangan negeri mereka bersama-sama dengan parlimen untuk memberi laluan kepada pilihan raya negeri dan nasional diadakan bersama; kadang-kadang tidak.
Adalah menjadi tanggungjawab prerogatif Ketua Negeri di bawah nasihat Menteri Besar untuk membubarkan dewan undangan negeri. Dalam kes seperti ini, pilihan raya negeri mesti dipanggil 60 hari selepas DUN dibubarkan.
Untuk PRU15 akan datang pada 19 November, Sabah, Melaka, Sarawak, dan Johor tidak akan mengadakan pilihan raya negeri bersama-sama pilihan raya negara kerana negeri-negeri ini telah mengadakan pilihan raya masing-masing dalam tempoh tiga tahun lepas.
Negeri yang dikuasai Pakatan Harapan (Pulau Pinang, Selangor, dan Negeri Sembilan) dan negeri pimpinan PAS (Kelantan, Terengganu, dan Kedah) juga tidak akan mengadakan pilihan raya negeri mereka.
Hanya pengundi di Perlis, Perak, dan Pahang (negeri yang dikuasai Barisan Nasional) akan menerima dua kertas undi untuk mengundi pada PRU15.
4. Bilakah anda membuang undi untuk memilih ahli Parlimen?
Bangunan Parlimen menempatkan Dewan Rakyat untuk ahli-ahli Parlimen bersidang.
Image via Utusan Malaysia
Semasa PRU, juga disebut sebagai pilihan raya nasional atau pilihan raya kebangsaan. Sama seperti dewan undangan negeri, parlimen mempunyai tempoh lima tahun.
Adalah menjadi tanggungjawab prerogatif Ketua Tertinggi Persekutuan di bawah nasihat Perdana Menteri untuk membubarkan parlimen. Dalam kes seperti ini, pilihan raya negara mesti diadakan 60 hari selepas parlimen dibubarkan.
PRU15 dijadualkan pada 19 November selepas parlimen dibubarkan pada 10 Oktober.
5. Bagaimana untuk membentuk kerajaan negeri?
Image via @bernamadotcom (Twitter)
Di bawah sistem persekutuan, Malaysia kini mempunyai 518 ADUN dengan setiap negeri mempunyai bilangan kerusi Dewan Undangan Negeri yang berbeza.
Mana-mana parti politik atau gabungan yang memperoleh lebih separuh daripada kerusi DUN akan membentuk kerajaan negeri.
Berikut adalah pecahan jumlah kerusi negeri masing-masing dan bilangan kerusi yang diperlukan untuk membentuk kerajaan negeri:
– Perlis: 15 (7 ke atas)
– Kedah: 36 (19 dan ke atas)
– Pulau Pinang: 40 (21 dan ke atas)
– Kelantan: 45 (23 tahun ke atas)
– Perak: 59 (30 dan ke atas)
– Terengganu: 32 (17 dan ke atas)
– Pahang: 42 (22 dan ke atas)
– Selangor: 56 (29 ke atas)
– Negeri Sembilan: 36 (19 ke atas)
– Melaka: 28 (15 tahun ke atas)
– Johor: 56 (29 tahun ke atas)
– Sabah: 73 (37 ke atas)
– Sarawak: 82 (42 dan ke atas)
Sinar Harian melaporkan hanya 117 kerusi DUN akan dipertandingkan pada PRU15.
6. Bagaimana untuk membentuk kerajaan persekutuan?
Image via @OryxMaps (Twitter)
Terdapat 222 ahli parlimen secara keseluruhan. Mana-mana parti politik atau gabungan yang memperoleh lebih separuh daripada kerusi parlimen (112 dan ke atas) akan membentuk kerajaan persekutuan.
Berikut ialah pecahan jumlah kerusi parlimen di setiap negeri dan wilayah persekutuan:
– Perlis: 3
– Kedah: 15
– Pulau Pinang: 13
– Kelantan: 14
– Perak: 24
– Terengganu: 8
– Pahang: 14
– Selangor: 22
– Kuala Lumpur: 11
– Putrajaya: 1
– Negeri Sembilan: 8
– Melaka: 6
– Johor: 26
– Sabah: 25
– Labuan: 1
– Sarawak: 31
7. Siapa yang memilih Perdana Menteri?
Image via Kosmo!
Parti politik atau gabungan yang membentuk kerajaan persekutuan akan secara kolektif memilih calon untuk menjadi Perdana Menteri.
Dengan kata lain, rakyat secara teknikalnya tidak memilih Perdana Menteri.
Lazimnya, parti politik atau gabungan itu akan memberitahu penyokongnya siapa calon Perdana Menteri sebelum pilihan raya.
Melalui itu, pengundi boleh membuat keputusan parti mana yang akan diundi dengan harapan parti itu dan gabungannya boleh menguasai sekurang-kurangnya 112 kerusi untuk membentuk kerajaan persekutuan.
Sehingga berita ini ditulis hari ini, 26 Oktober, Barisan Nasional telah mengesahkan Datuk Seri Ismail Sabri Yaakob adalah calon perdana menteri gabungannya. Manakala, Pakatan Harapan mengumumkan Datuk Seri Anwar Ibrahim sebagai calon perdana menteri dan Perikatan Nasional pula menamakan Tan Sri Muhyiddin Yassin sebagai calon perdana menteri.
Semua parti politik mempunyai masa sehingga 5 November untuk menamakan calon mereka untuk pilihan raya kali ini:
Like Facebook, follow Twitter dan Instagram SAYS Seismik serta temui segala cerita ‘mesti kongsi’ sekarang!
Image via SAYS Seismik